تأثیر فیلترینگ بر آموزش آنلاین

روش و داده‌ها: روش پژوهش حاضر از نوع کیفی و براساس نظریّة زمینه‌ای است که از مصاحبة نیمه‌ساختاریافته، به‌عنوان ابزار گردآوری داده‌ها استفاده شد. جامعة هدف تحقیق شامل دو مدرسة مقطع متوسطه اوّل شهرستان قدس استان تهران است. گردآوری اطّلاعات از نمونه‌های تحقیق به صورت نمونه‌گیری غیراحتمالی (هدفمند) تا جایی ادامه پیدا نمود که اشباع نظری محقّق شد.

یافته‌ها: می‌توان از «نبود زیرساخت‌های مجازی برای تقویت آموزش مجازی»، «کمبود نظارت بر دانش‌آموز در کلاس مجازی»، «نابرابری بین دانش‌آموزان»، «افت تحصیلی»، «فقدان احساس امنیّت روانی»، «ازبین‌رفتن انگیزه» و «رواج احساس افسردگی و اجتماع‌گریزی» به‌عنوان آسیب‌ها و در مقابل از «افزایش سواد رسانه‌ای»، «آشنایی فرهنگی در سطح جهانی» و « استفادة گستردة آموزش مجازی برای نهاد آموزش و پرورش» به‌عنوان فرصت‌های آموزش مجازی یاد کرد.

بحث و نتیجه‌گیری: بر پایة نتایج، عوامل فردی، خانوادگی، نهاد آموزش و پرورش و ساختارهای موجود به‌صورت مشترک بر تجربه زیستة دانش‌آموزان از تحصیل در فضای مجازی تأثیرگذار بودند و فضای مجازی 7  نوع آسیب و 3  نوع فرصت آموزشی-تربیتی را در مدّت مجازی‌شدن آموزش در پی داشته است؛ هرچند همه‌گیری کرونا از یک طرف باعث افزایش مهارت و تجربه آموزشی کلیّة ذی‌نفعان شده، امّا از طرفی دیگر آسیب‌های جسمانی، روانی، افت تحصیلی و فرسودگی شغلی را به بار آورده است. توصیه سیاستی پژوهش، شناخت نقاط قوت آموزش مجازی و کاهش نقاط ضعف آن در جهت تقویت عدالت آموزشی در کشور است.

پیام اصلی: با پیش‌بینی الزامات و نیازها، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری و بازنگری جدّی در منابع انسانی، مالی و پشتیبانی‌ می‌توان آموزش مجازی را توسعه داد و در آینده به‌عنوان مکمّل آموزش حضوری به‌نحو احسن از آن بهره جست. لازم است مدارس و معلمان در زمینه آموزش مجازی آمادگی لازم را داشته باشند چراکه وقتی این بستر فراهم شده و تجربه نیز شده است می‌تواند زمان و مکان را حذف کند و در زمینه عدالت آموزشی نیز موثر باشد. در آموزش مجازی به راحتی می‌تواند آموزش‌های معلم خبره ضبط شود و  دانش‌آموزان کشور به صورت مکرر می‌توانند آن را ببینتد و از این فرصت استفاده کنند.