ایرانی‌ها برای پرواز به اروپا بعد از تحریم‌ها چه کار کنند؟

زی‌سان: تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه سه شرکت هواپیمایی ایران، دردسر و سردرگمی بزرگی را برای ایرانیان به همراه دارد. در دو روز گذشته پرواز‌ها به اروپا متوقف شده‌اند، اما فراتر از این مساله مهم این است که از این به بعد مسافران ایرانی که قصد سفر به اروپا را دارند باید چه کار کنند و چگونه از ایران به اروپا و بالعکس پرواز داشته باشند؟ 

به گزارش «زی‌سان»، شورای وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در روز دوشنبه ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴ (۲۳ مهر ۱۴۰۳) شرکت‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)، ماهان و سا‌ها را در لیست تحریم قرار داد. این تحریم‌ها که به بهانه کمک ایران به روسیه در جنگ اوکراین با ارسال پهپاد و موشک‌های بالستیک، اعمال شده‌اند بیش از هر جریان دیگری شهروندان ایرانی را با مشکل در رفت و آمد مواجه کرده است. 

در این میان این تنها شرکت‌های هواپیمایی ایرانی نیستند که از تحریم اتحادیه اروپا متضرر شده‌اند و درآمدهایشان به جیب شرکت‌های هواپیمایی همسایه می‌رود، بلکه مردم نیز در سطحی گسترده از نظر مالی و زمانی متضرر می‌شوند که در ادامه گزارش حاضر به آنها پرداخته می‌شود. 

توقف پرواز شرکت‌های ایرانی به مقصد اروپا

شواهد و قراین امر از این واقعیت حکایت دارند که در پی تحریم شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر (هما)، ماهان و سا‌ها توسط اتحادیه اروپا، پرواز‌های تمامی شرکت‌های ایرانی به مقاصد اروپایی متوقف شده است. 

چند ساعت پس از انتشار خبر تحریم سه شرکت هواپیمایی ایرانی یعنی ایران‌ایر، ماهان و سا‌ها توسط اتحادیه اروپا، مسافران پرواز‌های ایران‌ایر که همچنان به مقصد‌هایی اروپایی از جمله کلن، فرانکفورت، پاریس و لندن برقرار مانده بود، با دریافت پیامک و ایمیل از لغو پرواز‌های خود مطلع شدند.

متن پیامک‌ها بدین شرح بود: «مسافر گرامی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، بدینوسیله و با عرض پوزش به اطلاع می‌رساند پرواز شماره … در تاریخ … در مسیر … باطل گردیده است.»

همچنین ایمیلی هم با محتوایی مشابه برای مسافران ارسال شد.

در همین ارتباط، جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری ایران از ابطال پرواز‌های شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) به مقاصد اروپایی خبر داده و می‌گوید: پیرو تحریم‌های اتحادیه اروپا، شرکت هواپیمایی ایران‌ایر پرواز‌های مقاصد اروپایی خود را به دلیل اجتناب از تبعات ناشی از عدم صدور اجازه فرود در فرودگاه‌های کشور‌های اروپایی و همچنین جلوگیری از سرگردانی مسافران در فرودگاه‌های داخل و خارج از کشور، ابطال کرد.

سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری ایران افزود: در حال حاضر، اقدامات و پیگیری‌های لازم به منظور فراهم شدن انجام سفر مسافران مقاصد اروپایی تحت شرایط تحریمی ایجاد شده از طریق دستگاه دیپلماسی کشور، سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت‌های هواپیمایی و سایر نهاد‌های ذی‌ربط در دست اقدام است و نتایج حاصله به منظور بهره‌برداری ذینفعان اطلاع رسانی خواهد شد.

احتمال توقیف یا اجازه فرود ندادن 

در سطحی دیگر، دولت نیز در ارتباط با تاثیر تحریم‌ها بر پرواز‌های خارجی ایران به مقصد اروپا شفاف‌سازی کرد. فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در این زمینه گفت: روز گذشته سازمان هواپیمایی مجبور شد که به دلیل تحریم‌ها پرواز‌های خود را محدود کند چرا که راه دیگری نداریم چرا که اگر پرواز بلند هم شود یا هواپیما توقیف می‌شود یا اجازه نشستن به آن نمی‌دهند و مردم باید در جریان این مسئله باشند لذا دولت تصمیم گرفت که سفر‌ها را کنسل کند. 

دردسر‌های جدید مسافران ایرانی برای پرواز به اروپا

فراتر از بحث توقف پروازها، اکنون برای مسافران و کسانی که می‌خواهند به کشور‌های اروپایی سفر کنند، این پرسش مهم مطرح شده که باید چکار کنند؟ یا این که قیمت‌ها تا چه اندازه افزایش پیدا کرده است. در این زمینه، یورونیوز در گزارشی اختصاصی به بررسی تبعات تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا پرداخته است. 

یورونیوز در گزارش خود می‌نویسد: در حال حاضر تنها پرواز‌ها از ایران به شهر‌های خارجیِ دبی، شارجه، مسقط، استانبول، آنکارا، ازمیر، ایروان، کابل، هرات، مزارشریف، سلیمانیه، اربیل، تفلیس، نجف، جده، مدینه، دهلی، گوانگ‌ژو، بانکوک، بغداد، مسکو و دمشق به طور روزانه انجام می‌شود.

در چنین شرایطی، مسافران برای سفر از ایران به اروپا و بالعکس ناگزیر به پیدا کردن مسیر‌های جایگزین هستند.

در حال حاضرسه مسیر جایگزین وجود دارد. نخست، پرواز از یکی از شهر‌های ایران به دبی و سپس سفر به یکی از شهر‌های اروپایی. یورونیوز به عنوان نمونه، پرواز یک‌طرفه از تهران به مقصد فرانکفورت را با استفاده از یکی از شرکت‌های آنلاین فروش بلیت در ایران بررسی کرد. نتیجه آن نشان می‌دهد که ارزان‌ترین بلیت در تاریخ ۱۷ اکتبر (۲۶ مهر ماه) ۸۳ میلیون تومان (۱۲۱۱ یورو) و با مدت زمان ۲۵ ساعت و ۴۵ دقیقه است که با فلای‌دبی و هواپیمایی امارات انجام می‌شود.

مسیر دیگری که برای سفر از ایران به اروپا باقی‌مانده، پرواز با یکی از شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به شهر‌های ترکیه و سپس سفر به اروپاست. در چارچوب این مسیر، یورونیوز سفر از تهران به پاریس را با استفاده از یک شرکت ایرانیِ فروش آنلاین بلیت هواپیما و سایت اسکای اسکنر بررسی کرد.

نتیجه آن نشان می‌دهد که ارزان‌ترین بلیت در تاریخ ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر ماه) برای سفر از تهران به استانبول ۱۸.۵ میلیون تومان (۲۹۷ یورو) و با مدت زمان ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه است که با پرواز ایران‌ایرتور انجام می‌شود.

اما بررسی پرواز‌های موجود برای مسیر استانبول به پاریس که در سایت اسکای‌اسکنر مشاهده شد، نشان می‌دهد که به دلیل این که اکثر پرواز‌های ایرانی به مقصد استانبول بعد از ظهر انجام می‌شود، پیدا کردن پرواز متناسب با آن به پاریس دشوار است؛ بنابراین یا باید مسافر یک شب را در هتلی در استانبول سپری کند و یا با پرواز ۲۶.۴ میلیون تومانیِ (۳۸۶ یورویی) هواپیمایی ایرانی ماهان خود را تا ۰۹:۳۰ صبح به استانبول برساند. اما چون این پرواز در فرودگاه بین‌المللی استانبول توقف می‌کند و نخستین پرواز اعزامی از استانبول به پاریس در ساعت ۱۰:۲۵ صبح از فرودگاه صبیحایِ استانبول حرکت می‌کند، پس مسافر فرضی ناگزیر است تا پرواز ساعت ۱۳:۳۰ هواپیمایی ترکیه‌ای آنادولو جت را انتخاب کند که بلیت آن به مقصد پاریس بدون هزینه بار، ۱۹۰ یورو است.

پس این مسافر که ساعت ۰۶:۳۰ از تهران حرکت کرده در بهترین حالت با پرداخت حدود ۶۰۰ یورو، ساعت ۱۶:۲۵ دقیقه به پاریس می‌رسد. در حالی که این مسیر با قیمتی مشابه، توسط پرواز‌های مستقیم ایران‌ایر از تهران به پاریس در ۵ ساعت و ۵۰ دقیقه طی می‌شد.

اما گزینه سومی که پیشِ‌رویِ مسافران است، سفر به مسقط و سپس پرواز به مقصدی اروپایی است. در قالب این گزینه هم یورونیوز سفر از تهران به پاریس را با استفاده از یک شرکت ایرانیِ فروش آنلاین بلیت هواپیما و سایت اسکای اسکنر بررسی کرد.

نتیجه این بررسی نشان می‌دهد که ارزان‌ترین بلیت در تاریخ ۱۷ اکتبر (۲۶ مهر ماه) ۵ میلیون تومان (۷۳ یورو) و با مدت زمان تقریبی ۳ ساعت است که با هواپیمایی عمانی سلام ایر یا ایرانیِ سپهران ایرلاین انجام می‌شود.

اما بررسی پرواز‌های موجود برای مسیر مسقط به پاریس که در سایت اسکای‌اسکنر مشاهده شد، نشان می‌دهد که به دلیل این که اکثر پرواز‌های ایرانی به مقصد مسقط بعد از ظهر و شب انجام می‌شود، مسافر فرضی برای رسیدن به پاریس یا باید پرواز گلف‌ایر را که ساعت ۲۳:۲۵ دقیقه مسقط را به مقصد پاریس ترک می‌کند، انتخاب کند.

بدین ترتیب، او که ۱۹:۰۵ دقیقه تهران را ترک کرده، ساعت ۰۷:۵۵ دقیقه صبح به وقت محلی به پاریس می‌رسد. هزینه بلیت این دو پرواز نیز بدون احتساب هزینه چمدان‌ها ۴۳۲ یورو (حدود ۳۰ میلیون تومان) خواهد بود. گزینه‌ای ارزان‌تر نسبت به دو گزینه قبلی ولی با طول زمانی حدود ۱۲ ساعت.

اما انجام چنین سفر‌هایی برای شهروندان ایرانی در مقایسه با شهروندان اتحادیه اروپا با یک مانع خاص مواجه است. شهروندان ایرانی به دلیل تحریم‌های بانکی ایالات متحده امکان خرید بین‌المللی ندارند. بنابراین، وقتی که با پروازی به کشور واسط می‌رسند، شخصا امکان خرید بلیت برای مقصد بعدی را ندارند.

همچنین، تحمل پرواز‌های طولانی برای بسیاری از مسافران مسن و نیز مثلا بیماران و زنان باردار دشوار است. گذشته از این، در برخی از گزینه‌هایی که مطرح شد، نیاز است که مسافر بار و چمدان خود را در مقصد اول تحویل بگیرد یا برای رسیدن به پرواز بعدی ناچار به تغییر فرودگاه شود، مسائلی که گروهی از مسافران را ناچار می‌کند که قید سفر را بزنند.